znani-ludzie, 1953
2.08.1942 Gestapo aresztowało Edith Stein (św. Teresa Benedykta), została zamordowana kilka dni później w obozie Auschwitz
Edyta Stein, znana jako św. Teresa Benedykta od Krzyża OCD (ur. 12 października 1891 we Wrocławiu, zm. ok. 9 sierpnia 1942 w KL Auschwitz II-Birkenau) – niemiecka filozof pochodzenia żydowskiego, karmelitanka bosa, święta i męczennica Kościoła katolickiego, od 1 października 1999 Patronka Europy.
Edyta Stein urodziła się w święto Jom Kippur w wielodzietnej, ale zamożnej rodzinie żydowskiej na wrocławskim Przedmieściu Odrzańskim w nieistniejącym już domu przy Kohlenstraße 13. Była najmłodszym z jedenaściorga dzieci handlarza drewnem Zygfryda Steina (z Gliwic) i Augusty Stein z domu Courant (z Lublińca). Ojciec zmarł, kiedy miała tylko dwa lata, od tego czasu matka zajmowała się zarówno dziećmi, jak i firmą swego zmarłego męża. Pomimo żywej wiary całej rodziny, a zwłaszcza matki, w 14 roku życia Edyta zadeklarowała, iż jest ateistką. Studiowała na Uniwersytecie Wrocławskim germanistykę, historię i psychologię pod kierunkiem Williama Sterna – twórcy skali IQ. Od 1913 roku studiowała w Getyndze pod kierunkiem Edmunda Husserla. Napisała i obroniła u niego rozprawę doktorską O zagadnieniu wczucia. Spotkała wtedy Maxa Schelera, stykając się jednocześnie z nietypowym dla niej spojrzeniem na katolicyzm. Dzięki także Schelerowi ponownie pojawiło się przed nią zjawisko wiary. Poznała wtedy także swojego późniejszego przyjaciela Romana Ingardena, świadka jej duchowych przemian.
Po śmierci swojego dobrego znajomego Adolfa Reinacha – w trakcie I wojny światowej – miała wpaść w apatię i rozdarcie duchowe. Wstąpiła do Niemieckiej Partii Demokratycznej. Podbudowana postawą wdowy po Reinachu, ewangeliczki, zaczęła przeżywać nawrócenie. Swoją kulminację miało to w domu Jadwigi Conrad-Martius. Edyta wspomina w swej autobiografii: „Sięgnęłam na chybił trafił i wyjęłam książkę sporej objętości. Nosiła tytuł: Życie św. Teresy z Avili spisane przez nią samą. Zaczęłam czytać, zachwyciłam się natychmiast i nie przerwałam lektury aż do jej ukończenia. Gdy zamknęłam książkę, powiedziałam sobie: To jest prawda”. 1 stycznia 1922 przyjęła chrzest w Kościele katolickim, przyjmując imię Teresa. Jej wiara zostaje pogłębiona podczas studiowania m.in. prac świętego Tomasza z Akwinu, którego zaczęła tłumaczyć. Rozpoczęła także serie wykładów i pogadanki w radiu. Po dojściu Hitlera do władzy została jednak zwolniona z pracy.
13 października 1933 roku pożegnała się z rodziną (jej matka nigdy nie pogodziła się z decyzjami tak Edyty, jak i innych dzieci). Następnego dnia wstąpiła do Karmelu w Kolonii i przyjęła imię Teresa Benedykta od Krzyża. Na duchowych opiekunów wybrała św. Teresę z Avili i św. Jana od Krzyża.
W obliczu narastających prześladowań Żydów 31 grudnia 1938 została przeniesiona do karmelu w Echt w Holandii. Cztery lata później 2 sierpnia 1942 aresztowało ją Gestapo, wraz z innymi katolikami pochodzenia żydowskiego, w tym osobami konsekrowanymi. W czasie aresztowania miała powiedzieć swojej siostrze, Róży: Chodź, idziemy cierpieć za swój lud. Aresztantów osadzono najpierw w przejściowym obozie Westerbork w północnej Holandii. Ostatni raz widziano ją 7 sierpnia na dworcu głównym we Wrocławiu podczas postoju pociągu wiozącego ją wraz z innymi Żydami do obozu w Oświęcimiu. Prawdopodobnie 9 sierpnia została zagazowana w niemieckim obozie zagłady KL Auschwitz II-Birkenau. Jej towarzyszami w męczeństwie byli siostra Lisamaria Meirowsky i brat Wolfgang Rosenbaum OFM. Jej zwłoki zostały spalone w obozowym krematorium.
Edyta Stein prowadziła bardzo bogatą działalność naukową, przede wszystkim filozoficzną. Początkowo była wyłącznie fenomenologiem, w późniejszym okresie zaczęła porównywać fenomenologię z tomizmem. Zajmowała się tłumaczeniami tekstów świętego Tomasza z Akwinu oraz błogosławionego J.H. Newmana. Jako karmelitanka bosa o niezwykle bogatym życiu wewnętrznym dała wyraz pięknu i wartości przeżyć mistycznych pisząc pracę poświęconą św. Janowi od Krzyża pt. Wiedza Krzyża. Z wielu względów filozofia Edyty Stein bywa określana mianem „filozofii światła”. Jest poświęcona przede wszystkim człowiekowi jako istocie świadomej, myślącej i wolnej oraz Bogu i drodze, która do niego prowadzi.
Najważniejsze dzieła
O zagadnieniu wczucia. Rozprawa doktorska (Zum Problem der Einfühlung. Dissertation), Halle 1917. Wyd polskie: „O zagadnieniu wczucia” Kraków: Wydawnictwo ZNAK, 1988
Fenomenologia Husserla a filozofia św. Tomasza z Akwinu. Księga pamiątkowa ku czci Husserla (Die Phänomenologie Husserls und die Philosophie des hl. Thomas von Aquin. Jubiläumsausgabe für Husserl), Halle 1929.
Św. Tomasza z Akwinu badania dotyczące zagadnienia prawdy (Des hl. Thomas von Aquino Untersuchungen über die Wahrheit), t. 1-2, Breslau 1931.
Byt skończony a byt wieczny (Endliches und ewiges Sein), 1937, wydane: Freiburg im Breisgau 1950. – Pozycja jest własną przeróbką pracy habilitacyjnej pt. Możność i akt (Potenz und Akt. Habilitationsschrift). Wydanie polskie: Byt skończony a byt wieczny. Immaculata J. Adamska OCD (przekład), Anna Grzegorczyk (przedmowa do wyd. polskiego). Poznań: W drodze, 1995, s. 518. ISBN 83-7033-140-8.
Wiedza Krzyża. Studium o św. Janie od Krzyża (Kreuzeswissenschaft. Studie über Johannes vom Kreuz), niedokończone 1942, nowe niemieckie wydanie: Herder Verlag, Freiburg im Breisgau 2003.
Twierdza duchowa (Welt und Person. Beitrag zum christlichen Wahrheitsstreben), Zysk i S-ka, 2006. ISBN 83-7298-920-6.
1 maja 1987 Teresa Benedykta od Krzyża została beatyfikowana, a 11 października 1998 kanonizowana przez papieża Jana Pawła II. Ponadto 1 października 1999 została ogłoszona patronką Europy. W Lublińcu, którego jest patronką znajduje się Muzeum św. Edyty Stein oraz jeden z nielicznych w Europie kościołów pod jej wezwaniem – kolejne znajdują się w Gdańsku oraz w Wilkowicach (pow. leszczyński). Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest w dzienną rocznicę śmierci (9 sierpnia).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Edyta_Stein
Edyta Stein urodziła się w święto Jom Kippur w wielodzietnej, ale zamożnej rodzinie żydowskiej na wrocławskim Przedmieściu Odrzańskim w nieistniejącym już domu przy Kohlenstraße 13. Była najmłodszym z jedenaściorga dzieci handlarza drewnem Zygfryda Steina (z Gliwic) i Augusty Stein z domu Courant (z Lublińca). Ojciec zmarł, kiedy miała tylko dwa lata, od tego czasu matka zajmowała się zarówno dziećmi, jak i firmą swego zmarłego męża. Pomimo żywej wiary całej rodziny, a zwłaszcza matki, w 14 roku życia Edyta zadeklarowała, iż jest ateistką. Studiowała na Uniwersytecie Wrocławskim germanistykę, historię i psychologię pod kierunkiem Williama Sterna – twórcy skali IQ. Od 1913 roku studiowała w Getyndze pod kierunkiem Edmunda Husserla. Napisała i obroniła u niego rozprawę doktorską O zagadnieniu wczucia. Spotkała wtedy Maxa Schelera, stykając się jednocześnie z nietypowym dla niej spojrzeniem na katolicyzm. Dzięki także Schelerowi ponownie pojawiło się przed nią zjawisko wiary. Poznała wtedy także swojego późniejszego przyjaciela Romana Ingardena, świadka jej duchowych przemian.
Po śmierci swojego dobrego znajomego Adolfa Reinacha – w trakcie I wojny światowej – miała wpaść w apatię i rozdarcie duchowe. Wstąpiła do Niemieckiej Partii Demokratycznej. Podbudowana postawą wdowy po Reinachu, ewangeliczki, zaczęła przeżywać nawrócenie. Swoją kulminację miało to w domu Jadwigi Conrad-Martius. Edyta wspomina w swej autobiografii: „Sięgnęłam na chybił trafił i wyjęłam książkę sporej objętości. Nosiła tytuł: Życie św. Teresy z Avili spisane przez nią samą. Zaczęłam czytać, zachwyciłam się natychmiast i nie przerwałam lektury aż do jej ukończenia. Gdy zamknęłam książkę, powiedziałam sobie: To jest prawda”. 1 stycznia 1922 przyjęła chrzest w Kościele katolickim, przyjmując imię Teresa. Jej wiara zostaje pogłębiona podczas studiowania m.in. prac świętego Tomasza z Akwinu, którego zaczęła tłumaczyć. Rozpoczęła także serie wykładów i pogadanki w radiu. Po dojściu Hitlera do władzy została jednak zwolniona z pracy.
13 października 1933 roku pożegnała się z rodziną (jej matka nigdy nie pogodziła się z decyzjami tak Edyty, jak i innych dzieci). Następnego dnia wstąpiła do Karmelu w Kolonii i przyjęła imię Teresa Benedykta od Krzyża. Na duchowych opiekunów wybrała św. Teresę z Avili i św. Jana od Krzyża.
W obliczu narastających prześladowań Żydów 31 grudnia 1938 została przeniesiona do karmelu w Echt w Holandii. Cztery lata później 2 sierpnia 1942 aresztowało ją Gestapo, wraz z innymi katolikami pochodzenia żydowskiego, w tym osobami konsekrowanymi. W czasie aresztowania miała powiedzieć swojej siostrze, Róży: Chodź, idziemy cierpieć za swój lud. Aresztantów osadzono najpierw w przejściowym obozie Westerbork w północnej Holandii. Ostatni raz widziano ją 7 sierpnia na dworcu głównym we Wrocławiu podczas postoju pociągu wiozącego ją wraz z innymi Żydami do obozu w Oświęcimiu. Prawdopodobnie 9 sierpnia została zagazowana w niemieckim obozie zagłady KL Auschwitz II-Birkenau. Jej towarzyszami w męczeństwie byli siostra Lisamaria Meirowsky i brat Wolfgang Rosenbaum OFM. Jej zwłoki zostały spalone w obozowym krematorium.
Edyta Stein prowadziła bardzo bogatą działalność naukową, przede wszystkim filozoficzną. Początkowo była wyłącznie fenomenologiem, w późniejszym okresie zaczęła porównywać fenomenologię z tomizmem. Zajmowała się tłumaczeniami tekstów świętego Tomasza z Akwinu oraz błogosławionego J.H. Newmana. Jako karmelitanka bosa o niezwykle bogatym życiu wewnętrznym dała wyraz pięknu i wartości przeżyć mistycznych pisząc pracę poświęconą św. Janowi od Krzyża pt. Wiedza Krzyża. Z wielu względów filozofia Edyty Stein bywa określana mianem „filozofii światła”. Jest poświęcona przede wszystkim człowiekowi jako istocie świadomej, myślącej i wolnej oraz Bogu i drodze, która do niego prowadzi.
Najważniejsze dzieła
O zagadnieniu wczucia. Rozprawa doktorska (Zum Problem der Einfühlung. Dissertation), Halle 1917. Wyd polskie: „O zagadnieniu wczucia” Kraków: Wydawnictwo ZNAK, 1988
Fenomenologia Husserla a filozofia św. Tomasza z Akwinu. Księga pamiątkowa ku czci Husserla (Die Phänomenologie Husserls und die Philosophie des hl. Thomas von Aquin. Jubiläumsausgabe für Husserl), Halle 1929.
Św. Tomasza z Akwinu badania dotyczące zagadnienia prawdy (Des hl. Thomas von Aquino Untersuchungen über die Wahrheit), t. 1-2, Breslau 1931.
Byt skończony a byt wieczny (Endliches und ewiges Sein), 1937, wydane: Freiburg im Breisgau 1950. – Pozycja jest własną przeróbką pracy habilitacyjnej pt. Możność i akt (Potenz und Akt. Habilitationsschrift). Wydanie polskie: Byt skończony a byt wieczny. Immaculata J. Adamska OCD (przekład), Anna Grzegorczyk (przedmowa do wyd. polskiego). Poznań: W drodze, 1995, s. 518. ISBN 83-7033-140-8.
Wiedza Krzyża. Studium o św. Janie od Krzyża (Kreuzeswissenschaft. Studie über Johannes vom Kreuz), niedokończone 1942, nowe niemieckie wydanie: Herder Verlag, Freiburg im Breisgau 2003.
Twierdza duchowa (Welt und Person. Beitrag zum christlichen Wahrheitsstreben), Zysk i S-ka, 2006. ISBN 83-7298-920-6.
1 maja 1987 Teresa Benedykta od Krzyża została beatyfikowana, a 11 października 1998 kanonizowana przez papieża Jana Pawła II. Ponadto 1 października 1999 została ogłoszona patronką Europy. W Lublińcu, którego jest patronką znajduje się Muzeum św. Edyty Stein oraz jeden z nielicznych w Europie kościołów pod jej wezwaniem – kolejne znajdują się w Gdańsku oraz w Wilkowicach (pow. leszczyński). Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest w dzienną rocznicę śmierci (9 sierpnia).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Edyta_Stein
