logo

prawo-polityka
Sukces Chin w walce z ubóstwem

Sukces Chin w walce z ubóstwem
Zdaniem autora większość postępów Chin od czasu rozpoczęcia reform wydaje się głównie kwestią nadrobienia porażek poprzednich 30 lat, kiedy polityka maoistów zepchnęła kolejną jedną czwartą ludności Chin na skraj ubóstwa.

Nie ma wątpliwości, że Chiny odnotowały znaczną redukcję ubóstwa od 1980 r. Zgodnie z definicją progu skrajnego ubóstwa przyjętą przez Bank Światowy na poziomie 1,90 dol. dziennie (w cenach według parytetu siły nabywczej z 2011 r.), krajowa stopa ubóstwa spadła z prawie 90 proc. w 1981 r. do poniżej 4 proc. w 2016 r., co oznacza, że 800 milionów ludzi wyszło z ubóstwa (dane ze strony PovcalNet Banku Światowego). Zaproponowano wiele wyjaśnień sukcesów Chin w ograniczaniu skrajnego ubóstwa, często przywołując reformy prorynkowe zapoczątkowane w 1978 r. przez Deng Xiaopinga, który rządził Chinami do 1990 r. Początkowa koncentracja Deng Xiaopinga na reformach agrarnych – zwłaszcza na dekolektywizacji i ponownym wprowadzeniu systemu motywacji do prowadzenia działalności rolniczej na zasadach rynkowych – uznana została za główny czynnik wzrostu produkcji (Lin 1992) i sukcesów kraju w walce z ubóstwem w latach 80. (Ravallion i Chen 2007).

Jednak każda wartościująca interpretacja miar sukcesów społecznych lub ekonomicznych w czasie wymaga rozważenia odpowiedniego scenariusza alternatywnego. Jest to szczególnie ważne przy wyciąganiu wniosków dotyczących polityki. Gdyby w wyniku wcześniejszych błędów politycznych początkowy poziom ubóstwa był bardzo wysoki w momencie rozpoczęcia reform, bylibyśmy skłonni mniej korzystnie oceniać ogólny postęp, nawet biorąc pod uwagę późniejsze korekty błędów. Kiedy wyrażamy uznanie dla osiągniętych w wyniku reformy sukcesów, nie możemy ignorować porażek poniesionych przed okresem reform. W tym świetle raczej niewiele pozostało do wyjaśnienia.

W obecnym kontekście fakt, że polityka Deng Xiaopinga jest powszechnie postrzegana jako „reformy”, nasuwa pytanie, czy ich sukces był po prostu naprawą wcześniejszych błędów, które wymagały przeprowadzenia reform. Przez prawie 30 lat reżim polityczny poprzedzający okres reform w Chinach kontynentalnych podążał ścieżką wytyczoną przez Mao Zedonga na początku lat pięćdziesiątych. Do pewnego stopnia reformy Deng Xiaopinga zostały uchwalone w celu naprawy błędów popełnionych przez Mao; w przeciwnym razie jaki byłby cel reform?

Dla dokładniejszej oceny kluczowa jest kwantyfikacja: jak wiele z późniejszych sukcesów Chin w eliminacji ubóstwa możemy przypisać naprawieniu błędów z przeszłości w porównaniu z podążaniem nową ścieżką postępu? Literatura milczy na ten temat.

Mój nowy artykuł (Ravallion 2021) przedstawia alternatywną perspektywę sukcesów Chin w walce z ubóstwem od 1950 roku. Uzasadniony scenariusz alternatywny jest konieczny w tym sensie, że można twierdzić, że możliwa była inna wersja wydarzeń. Źródła historyczne sugerują, że około roku 1950 maoistyczne Chiny miały dwie alternatywy bliskie im geograficznie i kulturowo, a mianowicie Koreę Południową i Tajwan (SKT). Narody Chin, Tajwanu i Korei Południowej mają wiele wspólnych cech kulturowych i wspólne korzenie filozoficzne tj. konfucjańskie. Istotne podobieństwa obejmują etykę pracy, szacunek dla harmonijnej integracji w społeczeństwie (zamiast indywidualnej gratyfikacji), szacunek dla nauki oraz znaczenie rodziny, w tym w produkcji, a zwłaszcza w rolnictwie chłopskim. Te silne więzi historyczne sięgają czasów starożytnych.

Konflikty zbrojne, zmiany polityczne i niepowodzenia gospodarcze w północno-wschodniej Azji w pierwszej połowie XX wieku sprawiły, że w Chinach, Tajwanie i Korei Południowej do 1950 r. panowała bieda, przy czym zdecydowanie najbiedniejsze były Chiny. Skrajne ubóstwo wsi chińskiej na przestrzeni dziesięcioleci poprzedzających II Wojnę Światową było przedmiotem wielu badań. Praktycznie cała chińska wieś na co dzień borykała się z głodem, co Mallory (1926) nazwał „krainą głodu”.

W ciągu dziesięciu lat po zakończeniu II Wojny Światowej z krainy głodu w Azji Północno-Wschodniej wyłoniły się dwa stosunkowo nowe, ale bardzo różne modele gospodarcze. Podobnie jak Chiny kontynentalne, zarówno Korea Południowa, jak i Tajwan od dawna popierały rządową interwencję w przemyśle wytwórczym. Nie zmieniło się to również po 1950 r. Punktem wyjścia było to, czy państwo powinno faktycznie posiadać środki produkcji. Różnica polegała nie tylko na „komunizmie” i „kapitalizmie”, ale między maoistyczną wersją komunizmu a typem kapitalizmu, który pojawił się w Korei Południowej i Tajwanie oraz w Chinach po rządach Mao – co Milanovic (2019) nazywa „kapitalizmem politycznym”. Mój nowy artykuł dowodzi, że zgodnie z przekazami historycznymi wersja kapitalizmu politycznego była realną opcją dla Chin około roku 1950. Kraj obrał inną ścieżkę, odzwierciedlającą osobowość i siłę przewodniczącego Mao oraz jego chęć prześcignięcia rywala Józefa Stalina we wdrażaniu szybkiego uprzemysłowienia w duchu socjalizmu (Li 2006). Odbyło się to w dużym stopniu kosztem ubogiej gospodarki wiejskiej. W tamtym czasie na temat obranej ścieżki dużo debatowano na najwyższych szczeblach. Mao zwyciężył.

Dostępne dane historyczne istotne dla ilościowego określenia wpływu podjętych działań na eliminację ubóstwa są dalekie od ideału. Sieć PovcalNet Banku Światowego nie zawiera ankiet sprzed 1980 r. Najlepszym źródłem informacji na temat roku 1950 (i wcześniejszego okresu) jest artykuł Bourguignona i Morrissona (BM) z 2002 r. W artykule tym brak szacunków miar ubóstwa na poziomie kraju, ale autorzy przedstawiają rozkład dochodów według decyli i dane PKB na mieszkańca za 11 lat w okresie 1820–1992 (w nieregularnych odstępach czasu). Zbiór danych obejmuje Chiny oraz Koreę Południową i Tajwan. Wykorzystałem te dane do oszacowania miar ubóstwa w czasie przy użyciu sparametryzowanych krzywych Lorenza i „granicy skrajnego ubóstwa” Bourguignona i Morrissona (BM). Następnie wykorzystałem estymator otrzymany metodą różnicy w różnicy (DID) wpływu ścieżki polityki maoistowskiej z lat 1950–1980, ocenionego w porównaniu ze scenariuszem alternatywnym Korei Południowej i Tajwanu (SKT). W swoim artykule testuję i sprawdzam szacunki, łącznie z testami placebo, wykorzystując dane sprzed okresu objęcia rządów przez Mao w Chinach kontynentalnych w 1949 r. – dostępne dane historyczne sięgają roku 1820. Nic nie wskazuje na istotny wpływ ścieżki maoistycznej w okresie przed przejęciem władzy przez Mao (Ravallion 2021).

Analizując łącznie sytuację w Korei Południowej i Tajwanie (SKT) jako scenariusz alternatywny, argumentuję, że zasadnicza część postępów Chin w walce z ubóstwem od czasu rozpoczęcia reform faktycznie polegała na nadrabianiu porażek w walce z ubóstwem z poprzednich 30 lat.

W porównaniu ze ścieżkami rozwoju Korei Południowej i Tajwanu, moje obliczenia sugerują, że ścieżka rozwoju obrana przez Mao spowodowała, że dodatkowa jedna czwarta populacji Chin została zepchnięta na skraj ubóstwa do czasu rozpoczęcia reform Deng Xiaopinga. Biorąc pod uwagę możliwość wystąpienia błędów i nieścisłości w dostępnych danych, wydaje się bardziej prawdopodobne, że stanowi to raczej niedoszacowanie niż przeszacowanie wpływu ścieżki maoistowskiej na ubóstwo (Ravallion 2021). Chociaż nadal brak pewności co do dokładności danych, jest jasne, że znaczna redukcja ubóstwa w Chinach po wprowadzeniu reform może być uznana za ich sukces w naprawie wcześniejszych porażek polityki gospodarczej.

Trajektorie ograniczania ubóstwa w Chinach i Korei Południowej i Tajwanie (SKT) zaczęły się bardziej zbiegać już w momencie rozpoczęcia procesu reform Deng Xiaopinga. Praktycznie cały wpływ opresji reżimu maoistowskiego na ubóstwo skumulował się w ciągu pierwszych 20 lat rządów Mao. Jest to zgodne z większym naciskiem na rozwój obszarów wiejskich w późnym okresie maoistowskim (Bramall 2009).

Duża część dodatkowego ubóstwa w 1980 r. przypisywana wcześniejszemu reżimowi maoistycznemu została wyeliminowana w niespełna dziesięć lat po okresie reform Deng Xiaopinga, kiedy głównym celem były reformy agrarne.

Martin Ravallion, Edmond D. Villani Chair of Economics, Georgetown University, obserwatorfinansowy.pl
Popularne pytania
Z którym krajem Polska ma najdłuższą granicę?
Do jakiego gatunku zwierząt należy kapibara?
Czy to prawda, że człowiek wykorzystuje zaledwie 10 proc. mózgu?
Ile linii kodu ma Windows XP?
Kto był kandydatem na króla Polski podczas II wojny światowej?
Czego nie dostrzegają miłośnicy sojuszu z Niemcami w 1939 roku?
Czy podczas ataku psa trzeba mu patrzeć prosto w oczy?
Które państwo w XIX wieku chroniło chrześcijan w Chinach?
W którym rozwiniętym kraju matki onanizują kilkuletnich synów, aby ich uciszyć?
Czy człowiek może umrzeć z powodu klątwy?
Co widać na zdjęciu?
Co przedstawia zdjęcie?
Dlaczego kot myje futerko po głaskaniu?
Jak zachować się przy stole?