historia
Gdański statek z okresu, gdy to miasto było częścią Ligi Hanzeatyckiej

Hanza, Liga Hanzeatycka, Związek Hanzeatycki (ze st.-wys.-niem. hansa – grupa) – związek miast handlowych Europy Północnej z czasów średniowiecza i początku ery nowożytnej. Miasta należące do związku popierały się na polu ekonomicznym, utrudniając pracę kupcom z miast nienależących do związku, jednocześnie zaś stwarzały realną siłę polityczną i niekiedy wojskową.

Pierwsze hanzy powstały w XII wieku w Niderlandach, następna (tzw. hanza londyńska) składała się z 15 miast z Flandrii i ułatwiała im handel wełną z Anglii.

Największą sławę zdobyła tzw. Hanza niemiecka (w literaturze znana po prostu jako „Hanza”), która w XIV-XV w. gromadziła praktycznie wszystkie miasta pobrzeża Morza Północnego i Bałtyckiego. Po uzyskaniu monopolu na wspomnianych akwenach Hanza osiągała wielkie zyski, a należące do niej miasta często wówczas właśnie przeżywały świetność. Równie wielkie były wpływy polityczne Hanzy, zwłaszcza w Niemczech i państwach skandynawskich (m.in. zwycięska wojna przeciw Danii 1368-1370 – pokój ze Stralsundu gwarantował Hanzie 15% zysków z duńskiego handlu). Wpływy Hanzy sięgały Nowogrodu i Anglii. Bogate miasta były w stanie często wystawiać większe i silniejsze armie zaciężne niż biedni monarchowie, polegający często na pospolitym ruszeniu szlachty.

W szczytowym okresie rozwoju Hanza liczyła około 160 miast pod przewodnictwem Lubeki, a językiem urzędowym Związku była odmiana języka dolnosaksońskiego z rejonu tegoż miasta. Delegaci z miast hanzeatyckich zjeżdżali się co jakiś czas i opracowywali wspólną politykę (tzw. Hansetage).

Z czasem jednak znaczenie tej organizacji zaczęło maleć. Miasta stały się bardziej zależne od swoich monarchów, pojawiły się rozbieżności między interesami poszczególnych członków, niechęć konsumentów do wysokich cen dyktowanych przez ligę, wreszcie konkurencja niezależnych kupców holenderskich doprowadziły do upadku organizacji. W 1494 r. kupcy hanzeatyccy zostali wygnani z Nowogrodu. Ostatecznie Hanza utraciła pozycję w wyniku wielkich odkryć geograficznych i ustanowienia szlaków morskich łączących Europę z Ameryką i Indiami oraz przywozu dużej ilości kruszców do bicia monet.

Ostatni zjazd delegatów miast hanzeatyckich odbył się w 1669 roku ale formalnie liga nigdy nie została rozwiązana.

Wiki