wojna
Macedońska falanga
Falanga (stgr. φάλαγξ phalanks, dopełniacz φάλαγγος phalangos) – zwarty oddział bojowy piechoty greckiej, a potem macedońskiej i hellenistycznej. Powstała w VII w. p.n.e.
Falanga grecka
Tworzyli ją hoplici, ustawieni w 8-16 szeregach jeden za drugim. Gdy zginął hoplita z pierwszego szeregu, na jego miejsce wchodził żołnierz z drugiego. Falanga najczęściej przystępowała do bitwy w szyku zamkniętym, gdzie każdy z hoplitów osłaniał lewą połową swojej tarczy (tzw. hoplonem) swojego towarzysza. Podczas starcia walczyły tylko dwa pierwsze szeregi, pozostali zaś nadawali impet natarciu, pchając swych poprzedników do przodu oraz uniemożliwiając im ucieczkę.
Falanga macedońska
Używała włóczni (tzw. sarisa) dłuższych niż greckie i dzięki temu miała nad nimi przewagę. Użycie dłuższej włóczni, trzymanej oburącz, wiązało się z użyciem znacznie mniejszej i lżejszej tarczy zawieszanej na szyi. Pierwsze cztery szeregi trzymały sarisy poziomo, tworząc zaporę ostrzy. Pozostałe szeregi trzymały sarisy pod kątem 45°, by w razie ostrzału pociski traciły impet odbijając się od włóczni – dla zwiększenia skuteczności tej osłony sarisoforoi poruszali nimi na boki. Doskonałe wyszkolenie umożliwiało macedońskiej piechocie dokonywanie skomplikowanych manewrów (np. obrotu o 90 lub 180 stopni), bez obaw o rozerwanie szyku.
Skuteczność falangi zależała od poziomu wyszkolenia żołnierzy. Tworzyli oni długą (niekiedy na kilka kilometrów) linię frontu. Bitwy z użyciem falangi starano się staczać na terenie możliwie płaskim, gdyż na terenie pofałdowanym istniało niebezpieczeństwo rozerwania szyku, co groziło klęską. Falanga złożona ze słabo wyszkolonych, niedoświadczonych żołnierzy miała bardzo ograniczone zdolności manewrowe. By zapobiec oskrzydleniu falangi, na jej bokach stawała lekka piechota uzbrojona w kilka oszczepów, nóż oraz niewielką okrągłą tarczę.
Organizacyjnie falanga macedońska dzieliła się na następujące jednostki taktyczne:
taksis τάξις (l.mn. takseis τάξεις), licząca ok. 1500 żołnierzy. Ta dość duża jednostka była tworzona według terytorialnej przynależności rekrutów – w armii Aleksandra Wielkiego, przed samym wyruszeniem na wschód, falanga składała się z 8 takseis;
lochos λόχος – 240-256 żołnierzy;
dekas δέκας – 10 żołnierzy, a od czasów Aleksandra 16.
Z uwagi na znaczną redukcję uzbrojenia ochronnego, w porównaniu z hoplitą greckim, nie można uznać macedońskiego falangisty za klasycznego ciężkiego piechura. Jego uzbrojenie defensywne składało się ze znacznie mniejszej tarczy (pelte), zawieszanej na szyi przy pomocy pasa (telamon), pancerza lnianego wzmacnianego czasem łuskami (linothorax) i lżejszego, mniejszego hełmu. Mniejsze tarcze pozwalały falangistom macedońskim na większą swobodę w manewrowaniu długą sarisą, którą trzymali dwoma rękoma. Jednak słabsze uzbrojenie defensywne czyniło falangę macedońską bardziej narażoną na ataki łuczników, oszczepników i procarzy.
Kres stosowaniu falangi przyniosły starcia z rzymskimi legionami, walczącymi w bardziej elastycznym szyku manipularnym. Klęski armii hellenistycznych pod Kynoskefalają (197 rok p.n.e.), Magnezją (190 rok p.n.e.) i Pydną (168 rok p.n.e.) zakończyły wielowiekowe panowanie falangi na polach starożytnych bitew.
Wiki
Falanga grecka
Tworzyli ją hoplici, ustawieni w 8-16 szeregach jeden za drugim. Gdy zginął hoplita z pierwszego szeregu, na jego miejsce wchodził żołnierz z drugiego. Falanga najczęściej przystępowała do bitwy w szyku zamkniętym, gdzie każdy z hoplitów osłaniał lewą połową swojej tarczy (tzw. hoplonem) swojego towarzysza. Podczas starcia walczyły tylko dwa pierwsze szeregi, pozostali zaś nadawali impet natarciu, pchając swych poprzedników do przodu oraz uniemożliwiając im ucieczkę.
Falanga macedońska
Używała włóczni (tzw. sarisa) dłuższych niż greckie i dzięki temu miała nad nimi przewagę. Użycie dłuższej włóczni, trzymanej oburącz, wiązało się z użyciem znacznie mniejszej i lżejszej tarczy zawieszanej na szyi. Pierwsze cztery szeregi trzymały sarisy poziomo, tworząc zaporę ostrzy. Pozostałe szeregi trzymały sarisy pod kątem 45°, by w razie ostrzału pociski traciły impet odbijając się od włóczni – dla zwiększenia skuteczności tej osłony sarisoforoi poruszali nimi na boki. Doskonałe wyszkolenie umożliwiało macedońskiej piechocie dokonywanie skomplikowanych manewrów (np. obrotu o 90 lub 180 stopni), bez obaw o rozerwanie szyku.
Skuteczność falangi zależała od poziomu wyszkolenia żołnierzy. Tworzyli oni długą (niekiedy na kilka kilometrów) linię frontu. Bitwy z użyciem falangi starano się staczać na terenie możliwie płaskim, gdyż na terenie pofałdowanym istniało niebezpieczeństwo rozerwania szyku, co groziło klęską. Falanga złożona ze słabo wyszkolonych, niedoświadczonych żołnierzy miała bardzo ograniczone zdolności manewrowe. By zapobiec oskrzydleniu falangi, na jej bokach stawała lekka piechota uzbrojona w kilka oszczepów, nóż oraz niewielką okrągłą tarczę.
Organizacyjnie falanga macedońska dzieliła się na następujące jednostki taktyczne:
taksis τάξις (l.mn. takseis τάξεις), licząca ok. 1500 żołnierzy. Ta dość duża jednostka była tworzona według terytorialnej przynależności rekrutów – w armii Aleksandra Wielkiego, przed samym wyruszeniem na wschód, falanga składała się z 8 takseis;
lochos λόχος – 240-256 żołnierzy;
dekas δέκας – 10 żołnierzy, a od czasów Aleksandra 16.
Z uwagi na znaczną redukcję uzbrojenia ochronnego, w porównaniu z hoplitą greckim, nie można uznać macedońskiego falangisty za klasycznego ciężkiego piechura. Jego uzbrojenie defensywne składało się ze znacznie mniejszej tarczy (pelte), zawieszanej na szyi przy pomocy pasa (telamon), pancerza lnianego wzmacnianego czasem łuskami (linothorax) i lżejszego, mniejszego hełmu. Mniejsze tarcze pozwalały falangistom macedońskim na większą swobodę w manewrowaniu długą sarisą, którą trzymali dwoma rękoma. Jednak słabsze uzbrojenie defensywne czyniło falangę macedońską bardziej narażoną na ataki łuczników, oszczepników i procarzy.
Kres stosowaniu falangi przyniosły starcia z rzymskimi legionami, walczącymi w bardziej elastycznym szyku manipularnym. Klęski armii hellenistycznych pod Kynoskefalają (197 rok p.n.e.), Magnezją (190 rok p.n.e.) i Pydną (168 rok p.n.e.) zakończyły wielowiekowe panowanie falangi na polach starożytnych bitew.
Wiki
