logo

wojna, 1945
Niemieccy cywile zmuszeni do oglądania ciał zabitych w marszu śmierci, 11 maja 1945


Marsze śmierci – początkowo potoczne, później przyjęte również w nazewnictwie naukowym określenie wymarszu więźniów lub jeńców pod groźbą natychmiastowej śmierci zmuszanych do pieszego przemieszczania się bez zapewnienia im odpowiedniego zaopatrzenia, w warunkach skutkujących dużą śmiertelnością.

Pierwotnie określenie „marsze śmierci” stosowane było do marszy ewakuacyjnych wyruszających z niemieckich obozów koncentracyjnych w Europie Środkowej podczas zbliżania się frontów alianckich, przede wszystkim Armii Czerwonej w 1944 i 1945 roku. Nazwa ta została nadana najpierw przez środowiska więźniarskie, następnie przejęta przez historiografię.

Wymarsz z obozów następował na kilkanaście dni przed nadejściem frontu. Więźniowie, skrajnie wyczerpani pobytem w obozie i morderczą pracą, maszerowali w głąb III Rzeszy, gdzie mieli nadal służyć jako darmowa siła robocza na potrzeby niemieckiego przemysłu zbrojeniowego.

Marsze stanowiły dramatyczną chwilę w historii więźniów hitlerowskich obozów. Większość marszów odbywała się na mrozie, zimą 1944–1945. Odcinki dziennej marszruty wynosiły ok. 20–30 km, noclegi improwizowane były najczęściej pod gołym niebem. Pasiaki więźniarskie nie pozwalały w stopniu wystarczającym zachować ciepła. Żywieniowe racje dzienne były wypadkową losu. Każde odstępstwo od kolumny traktowane było jako próba ucieczki bądź niezdolność do dalszej drogi i karane natychmiastową śmiercią. Śmiertelność podczas marszów była bardzo wysoka. Tym niemniej zamieszanie i niecodzienność sytuacji więźniarskiej powodowały również dużą liczbę ucieczek.

Pierwsze marsze na ziemiach polskich miały miejsce w 1944 roku z Majdanka, najsłynniejszymi marszami na terenie Polski były marsze z Auschwitz-Birkenau, Gross-Rosen i Stutthof. Najdłuższą drogę wśród więźniów Auschwitz miało do pokonania 3200 osób z podobozu w Jaworznie, które przeszły do KL Gross-Rosen na Dolnym Śląsku. Trasa liczyła około 250 km. Więźniarki z Prus Wschodnich pędzono do Palmicken (obecnie Jantarnyj), gdzie rozstrzelano ok. 3000 osób.

Na terenie Rzeszy więźniów przewożono również pociągami.

W opustoszałych obozach naziści pozostawiali najbardziej wyczerpanych więźniów oraz ciężko chorych, którzy nie byli w stanie wymaszerować. Plany zgładzenia tych pozostawionych więźniów na ogół nie były realizowane ze względu na bliskość frontu i chęć ucieczki szeregowych SS-mannów. Większość z pozostałych więźniów zmarła z wyczerpania po wyzwoleniu obozów.

wiki
Popularne pytania
Czy intensywnie ćwicząc mięśnie brzucha osiągniemy sześciopak (kaloryfer)?
Czy osoby, które dużo marzą są bardziej czy mniej zadowolone z życia?
Które ze zwierząt mogło urodzić się pod koniec panowania Jagiellonów i żyć do dzisiaj?
Co jest na zdjęciu?
Jak wybierany był chiński cesarza?
Czy w Szwajcarii jedzenie psów, kotów jest legalne?
Co Niemcy planowali zrobić po wojnie z okupowaną Warszawą?
Który kraj na początku XIX wieku umożliwił Prusom przetrwanie?
Których świątyń jest w Pekinie najwięcej?
W którym państwie szczytem mody było obwiązywanie damskich stóp, tak żeby nie urosły?
Jak powstał Pakistan?
Jaka dawka paracetamolu jest śmiertelna?
Ile kilogramów puszek trzeba zebrać, aby zarobić 50 zł?
Na jaką cześć ustanowiono medal Dickin?