wojna, 1920
Zemsta za ataki brytyjskiej formacji "Black and Tans" na irlandzkim mieście Cork, 1920

Black and Tans (tłum. Czarno-Brązowi, irl.: Dúchrónaigh) – formacja zbrojna walcząca po stronie Wielkiej Brytanii w czasie irlandzkiej wojny o niepodległość. W latach 1920-22 przez jej szeregi przeszło ok. 7000 ochotników.

Czarno-Brązowi zostali włączeni do działań w Irlandii w 1920 r. wraz ze znaczącym spadkiem wartości bojowej i morale Royal Irish Constabulary (RIC, tłum. Królewska Policja Irlandzka). Black and Tans tworzyli ochotnicy spoza Irlandii, głównie weterani I wojny światowej, powoływani jako tymczasowe wsparcie osobowe dla RIC.

Nazwa Black and Tans przyjęła się od pierwszych mundurów używanych przez członków formacji - zanim jej członkowie otrzymali mundury RIC nosili prowizoryczne uniformy w różnych kolorach, wyraźnie odróżniające ich od regularnych konstabli RIC.
Głównym przeciwnikiem Czarno-Brązowych była IRA, ale formacja ta wsławiła się brutalnością i wielokrotnymi atakami na cywilną ludność Irlandii (agresja i niski poziom dyscypliny były spowodowane m.in. krótkim okresem szkolenia Black and Tans wynoszącym trzy miesiące). Ich postępowanie wzbudzało niekiedy dezaprobatę tych, którym mieli pomagać - niektórzy członkowie RIC składali rezygnację, w proteście przeciwko postępowaniu Czarno-Brązowych. Do działań Czarno-Brązowych krytycznie nastawione były osobistości w Wielkiej Brytanii, m.in. król Jerzy V, biskupi anglikańscy, parlamentarzyści z partii pracy i partii liberalnej, Zjednoczenie Związków Zawodowych oraz część prasy.
Sformułowanie "Black and Tans" używane w Irlandii może być obraźliwym określeniem protestantów i Brytyjczyków. Jedna z piosenek republikańskich nosi tytuł Come out Ye Black and Tans.

Irlandzka wojna o niepodległość bywa też określana mianem "Black and Tan War", a przyznawany od 1941 r. weteranom IRA biorącym w niej udział medal "Cogadh na Saoirse" posiada przywieszkę z dwoma pionowymi pasami w kolorach czarnym i brązowym.

Wiki