wojna, 1945
Niemiecka ludność cywilna szuka schronienia podczas ataku Rosjan na Gdańsk, 1945
Operacja pomorska (nazywana także operacją wschodniopomorską) – operacja Armii Czerwonej przeprowadzona w lutym i marcu 1945 roku na froncie wschodnim II wojny światowej. Celem operacji wykonywanej siłami 1. i 2 Frontu Białoruskiego było rozbicie wojsk niemieckich na terenie Pomorza, które zagrażały siłom sowieckim, na głównym, berlińskim kierunku operacyjnym.
W wyniku operacji pomorskiej wojska niemieckie na Pomorzu zostały rozbite, a ich resztki zostały zablokowane na Helu i Żuławach do końca wojny. Prawa flanka głównego kierunku natarcia strategicznego (na Berlin) została zabezpieczona. W trakcie operacji pomorskiej doszło do licznych, bardzo zaciętych walk o pozycje umocnione i walk ulicznych, co skutkowało wysokimi stratami osobowymi. Na samym tylko przyczółku dąbińskim w ciągu 20 dni walk, 1 Front Białoruski stracił 75 tysięcy, a Niemcy 50 tysięcy żołnierzy i oficerów. Równie duże były straty materialne, np. miasto Choszczno zostało zniszczone w 85-95%, podobnie jak Pyrzyce czy Kołobrzeg.
Rejon Gdyni i Gdańska został w 1944 i 1945 roku umocniony, poprzez budowę bunkrów, schronów, linii okopów oraz rowów przeciwczołgowych. W połowie marca w rejonie trójmiejskim znajdowało się około 200 tys. żołnierzy niemieckich, wyposażonych w 1800 dział i moździerzy, blisko 600 czołgów i dział pancernych, wspieranych przez okręty wojenne, w tym 3 pancerniki, 2 ciężkie krążowniki, 1 krążownik i liczne mniejsze jednostki. Zamiarem niemieckim było związanie jak największej ilości wojsk radzieckich i osłona ewakuacji ludności cywilnej (około 1 mln uchodźców z Prus Wschodnich i Pomorza Gdańskiego).
Plan sowiecki zakładał wbicie się klinem w rejonie Sopotu, a tym samym oddzielenie rejonu Gdyni od Gdańska i Żuław. 12 marca padło słabo bronione Wejherowo i jeszcze tego samego dnia czerwonoarmiści dotarli do Redy. Po jej opanowaniu wojska sowieckie uderzyły na południe, zajęły Białą Rzekę, a 13 marca dotarły na przedpole Janowa. Kluczową pozycję obronną stanowiła umocniona Góra Markowca, którą Niemcy opuścili dopiero 27 marca wycofując się na Kępę Oksywską.
Właściwe natarcie rozpoczęło się 14 marca. Niemcy stawiali zacięty i skuteczny opór, ale 16 marca 49 Armia 2 FB zdobyła Żukowo, a 18 marca 70 Armia wraz z 3 KPanc. zdobyła ryglową pozycję na wzgórzach w pobliżu Wielkiego Kacka. Po dalszych krwawych walkach, 22 marca wojska sowieckie osiągnęły brzeg morski pomiędzy Sopotem i Orłowem. Tym samym niemiecka załoga w Gdyni została odcięta od zgrupowania gdańskiego. W trzy dni później przerwa pomiędzy zgrupowaniami została poszerzona, dzięki zdobyciu Sopotu i Oliwy.
19 marca sowieckie samoloty dokonały nalotu na centrum Gdańska zrzucając tysiące bomb zapalających. Po powtórnym nalocie 20 marca Główne i Stare Miasto ogarnęło morze ognia; zabytkowa zabudowa została niemal całkowicie zniszczona.
2 AUderz. i 65 Armia rozpoczęły natarcie 16-17 marca posuwając się od strony Pruszcza Gdańskiego, zdobytego w dniu 24 marca. Tego samego dnia dowódca 2 FB marsz. Rokossowski zaproponował Niemcom kapitulację, ale propozycja ta została odrzucona. 27 marca rozpoczął się koncentryczny szturm czterech armii sowieckich (w tym części polskiej 1 BPanc.), które 28 marca wtargnęły do śródmieścia płonącego Gdańska. Do 30 marca całe miasto i port były oczyszczone z wojsk niemieckich, poza Westerplatte, które zostało zdobyte dopiero 7 kwietnia.
Na Gdynię od 13 marca nacierały oddziały 19 Armii i 1 APanc., jednak silna obrona północnych i zachodnich podejść (na linii Rewa-Rumia) pozostała nienaruszona aż do 27 marca. 19 Armia przegrupowała część sił i natarła na południe od Demptowa, gdzie 17 marca udało się przełamać pas obrony niemieckiej i do 23 marca wbić kliny w rejonie Chwarzna. 25 marca zdobyto Mały Kack i Witomino. 27 marca ze składu 2 FB oddzielono 1 APanc., która powróciła organizacyjnie do 1 FB. 26 marca 19 Armia (w tym polska 1 BPanc.) rozpoczęła szturm na Gdynię i do 28 marca wyparła wojska niemieckie z miasta i portu, na Kępę Oksywską. Zgrupowanie na Kępie Oksywskiej liczyło około 30 tys. żołnierzy i od 31 marca wojska radzieckie i polskie przystąpiły do jego likwidacji. Walki trwały do 5 kwietnia - znaczną część wojsk ewakuowano drogą morską na Hel. 6 kwietnia w wyzwolonej Gdyni, oddziały polskich - 1 BPanc. i 1 batalionu morskiego oraz przedstawiciele władz cywilnych dokonali uroczystego aktu zaślubin z morzem.
Walki żołnierzy polskich o Gdynię i Gdańsk zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic po 1945 r. "GDYNIA - GDAŃSK 27 - 28 III 1945".
Wiki
W wyniku operacji pomorskiej wojska niemieckie na Pomorzu zostały rozbite, a ich resztki zostały zablokowane na Helu i Żuławach do końca wojny. Prawa flanka głównego kierunku natarcia strategicznego (na Berlin) została zabezpieczona. W trakcie operacji pomorskiej doszło do licznych, bardzo zaciętych walk o pozycje umocnione i walk ulicznych, co skutkowało wysokimi stratami osobowymi. Na samym tylko przyczółku dąbińskim w ciągu 20 dni walk, 1 Front Białoruski stracił 75 tysięcy, a Niemcy 50 tysięcy żołnierzy i oficerów. Równie duże były straty materialne, np. miasto Choszczno zostało zniszczone w 85-95%, podobnie jak Pyrzyce czy Kołobrzeg.
Rejon Gdyni i Gdańska został w 1944 i 1945 roku umocniony, poprzez budowę bunkrów, schronów, linii okopów oraz rowów przeciwczołgowych. W połowie marca w rejonie trójmiejskim znajdowało się około 200 tys. żołnierzy niemieckich, wyposażonych w 1800 dział i moździerzy, blisko 600 czołgów i dział pancernych, wspieranych przez okręty wojenne, w tym 3 pancerniki, 2 ciężkie krążowniki, 1 krążownik i liczne mniejsze jednostki. Zamiarem niemieckim było związanie jak największej ilości wojsk radzieckich i osłona ewakuacji ludności cywilnej (około 1 mln uchodźców z Prus Wschodnich i Pomorza Gdańskiego).
Plan sowiecki zakładał wbicie się klinem w rejonie Sopotu, a tym samym oddzielenie rejonu Gdyni od Gdańska i Żuław. 12 marca padło słabo bronione Wejherowo i jeszcze tego samego dnia czerwonoarmiści dotarli do Redy. Po jej opanowaniu wojska sowieckie uderzyły na południe, zajęły Białą Rzekę, a 13 marca dotarły na przedpole Janowa. Kluczową pozycję obronną stanowiła umocniona Góra Markowca, którą Niemcy opuścili dopiero 27 marca wycofując się na Kępę Oksywską.
Właściwe natarcie rozpoczęło się 14 marca. Niemcy stawiali zacięty i skuteczny opór, ale 16 marca 49 Armia 2 FB zdobyła Żukowo, a 18 marca 70 Armia wraz z 3 KPanc. zdobyła ryglową pozycję na wzgórzach w pobliżu Wielkiego Kacka. Po dalszych krwawych walkach, 22 marca wojska sowieckie osiągnęły brzeg morski pomiędzy Sopotem i Orłowem. Tym samym niemiecka załoga w Gdyni została odcięta od zgrupowania gdańskiego. W trzy dni później przerwa pomiędzy zgrupowaniami została poszerzona, dzięki zdobyciu Sopotu i Oliwy.
19 marca sowieckie samoloty dokonały nalotu na centrum Gdańska zrzucając tysiące bomb zapalających. Po powtórnym nalocie 20 marca Główne i Stare Miasto ogarnęło morze ognia; zabytkowa zabudowa została niemal całkowicie zniszczona.
2 AUderz. i 65 Armia rozpoczęły natarcie 16-17 marca posuwając się od strony Pruszcza Gdańskiego, zdobytego w dniu 24 marca. Tego samego dnia dowódca 2 FB marsz. Rokossowski zaproponował Niemcom kapitulację, ale propozycja ta została odrzucona. 27 marca rozpoczął się koncentryczny szturm czterech armii sowieckich (w tym części polskiej 1 BPanc.), które 28 marca wtargnęły do śródmieścia płonącego Gdańska. Do 30 marca całe miasto i port były oczyszczone z wojsk niemieckich, poza Westerplatte, które zostało zdobyte dopiero 7 kwietnia.
Na Gdynię od 13 marca nacierały oddziały 19 Armii i 1 APanc., jednak silna obrona północnych i zachodnich podejść (na linii Rewa-Rumia) pozostała nienaruszona aż do 27 marca. 19 Armia przegrupowała część sił i natarła na południe od Demptowa, gdzie 17 marca udało się przełamać pas obrony niemieckiej i do 23 marca wbić kliny w rejonie Chwarzna. 25 marca zdobyto Mały Kack i Witomino. 27 marca ze składu 2 FB oddzielono 1 APanc., która powróciła organizacyjnie do 1 FB. 26 marca 19 Armia (w tym polska 1 BPanc.) rozpoczęła szturm na Gdynię i do 28 marca wyparła wojska niemieckie z miasta i portu, na Kępę Oksywską. Zgrupowanie na Kępie Oksywskiej liczyło około 30 tys. żołnierzy i od 31 marca wojska radzieckie i polskie przystąpiły do jego likwidacji. Walki trwały do 5 kwietnia - znaczną część wojsk ewakuowano drogą morską na Hel. 6 kwietnia w wyzwolonej Gdyni, oddziały polskich - 1 BPanc. i 1 batalionu morskiego oraz przedstawiciele władz cywilnych dokonali uroczystego aktu zaślubin z morzem.
Walki żołnierzy polskich o Gdynię i Gdańsk zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic po 1945 r. "GDYNIA - GDAŃSK 27 - 28 III 1945".
Wiki
