historia
Granice starożytnego Egiptu ok. 3100 p.n.e. – 30 p.n.e.
Starożytny Egipt (egip. Kemet, Czarna Ziemia) – wysoko rozwinięta cywilizacja starożytnego Bliskiego Wschodu położona w północno-wschodniej Afryce w dolinie i delcie Nilu (z oazami Pustyni Libijskiej włącznie). W okresie największego rozkwitu (Nowe Państwo) obejmująca swoim zasięgiem także Nubię (Kusz) oraz Punt na południu, Syropalestynę (Retenu) na północnych rubieżach azjatyckich, oraz tereny libijskie na północnym zachodzie.
Historia Egiptu interesowała już samych starożytnych i nie przestała frapować badaczy okresów późniejszych. Jednak to dopiero wiek XIX przyniósł przełom w postaci odczytania pisma egipskiego (Jean-François Champollion, Ippolito Rosellini), co pozwoliło na odszyfrowanie inskrypcji oraz odtworzenie historii politycznej. Powszechne zainteresowanie społeczeństw dziewiętnastowiecznej Europy, informowanej na bieżąco o postępach prac dzięki dynamicznie rozwijającej się prasie, doprowadziło do serii ekspedycji badawczych o charakterze archeologicznym i w efekcie stworzenia podstaw dla współczesnej egiptologii.
Na podstawie badań ustalono, że początki cywilizacji egipskiej sięgają zjednoczenia regionu delty (Egiptu Dolnego) i doliny Nilu (Egiptu Górnego) w okresie predynastycznym (ok. 3500 p.n.e.). W czasach historycznych następowały po sobie kolejne warianty państwowości w postaci jednolitych królestw (Stare, Średnie i Nowe Państwo), przedzielone okresami dezintegracji (Pierwszy, Drugi i Trzeci Okres Przejściowy). Okres schyłkowy (I tysiąclecie p.n.e.) to dominacja asyryjska i perska, a od podbojów Aleksandra Wielkiego okres hellenistyczny w dziejach Egiptu. Ostatnim wariantem starożytnej państwowości egipskiej było utworzenie z kraju nad Nilem prowincji rzymskiej w czasach panowania Oktawiana Augusta (do podboju arabskiego w VII wieku n.e.).
Główną przyczyną wielkości i trwałości zdobyczy cywilizacji egipskiej było specyficzne położenie. Łączność poprzez Synaj i Syropalestynę z wielkimi centrami cywilizacyjnymi, takimi jak Mezopotamia, Anatolia, a w okresie późniejszym starożytna Grecja, sprzyjała wymianie idei. Jednoczesna łatwość obrony przed zagrożeniami płynącymi z tego sąsiedztwa dzięki warunkom naturalnym (Pustynia Arabska, Morze Czerwone, pustynie Półwyspu Arabskiego na wschodzie; Morze Śródziemne na północy; Sahara na zachodzie) prowadziła do trwałości i jednorodności kultury egipskiej. Regularne wylewy Nilu i w efekcie wysoka urodzajność gleby były korzystne dla rozwoju rolnictwa. Utrzymanie skomplikowanego systemu irygacyjnego rodziło potrzebę nadzoru administracyjnego, co z kolei prowadziło do powstania silnej władzy centralnej, z czasem zideologizowanej religijnie, oraz powstania pisma (hieroglify). Bliskość kopalń miedzi, złota i kamieni szlachetnych (Synaj, Nubia) przyczyniła się do rozwoju rzemiosła i wymiany handlowej z sąsiadami, a ogólna dostępność trwałego materiału budowlanego w postaci kamienia sprzyjała rozwojowi budownictwa.
Charakterystyczną cechą wyróżniającą Egipt na tle innych cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu była religia. Jej motyw przewodni, wiara w życie po śmierci i kult władcy, prowadził do budowy potężnych grobowców, które do dziś dnia są jednymi z najbardziej wartościowych źródeł poznania historii, kultury i umysłowości starożytnych Egipcjan.
Wiki
Historia Egiptu interesowała już samych starożytnych i nie przestała frapować badaczy okresów późniejszych. Jednak to dopiero wiek XIX przyniósł przełom w postaci odczytania pisma egipskiego (Jean-François Champollion, Ippolito Rosellini), co pozwoliło na odszyfrowanie inskrypcji oraz odtworzenie historii politycznej. Powszechne zainteresowanie społeczeństw dziewiętnastowiecznej Europy, informowanej na bieżąco o postępach prac dzięki dynamicznie rozwijającej się prasie, doprowadziło do serii ekspedycji badawczych o charakterze archeologicznym i w efekcie stworzenia podstaw dla współczesnej egiptologii.
Na podstawie badań ustalono, że początki cywilizacji egipskiej sięgają zjednoczenia regionu delty (Egiptu Dolnego) i doliny Nilu (Egiptu Górnego) w okresie predynastycznym (ok. 3500 p.n.e.). W czasach historycznych następowały po sobie kolejne warianty państwowości w postaci jednolitych królestw (Stare, Średnie i Nowe Państwo), przedzielone okresami dezintegracji (Pierwszy, Drugi i Trzeci Okres Przejściowy). Okres schyłkowy (I tysiąclecie p.n.e.) to dominacja asyryjska i perska, a od podbojów Aleksandra Wielkiego okres hellenistyczny w dziejach Egiptu. Ostatnim wariantem starożytnej państwowości egipskiej było utworzenie z kraju nad Nilem prowincji rzymskiej w czasach panowania Oktawiana Augusta (do podboju arabskiego w VII wieku n.e.).
Główną przyczyną wielkości i trwałości zdobyczy cywilizacji egipskiej było specyficzne położenie. Łączność poprzez Synaj i Syropalestynę z wielkimi centrami cywilizacyjnymi, takimi jak Mezopotamia, Anatolia, a w okresie późniejszym starożytna Grecja, sprzyjała wymianie idei. Jednoczesna łatwość obrony przed zagrożeniami płynącymi z tego sąsiedztwa dzięki warunkom naturalnym (Pustynia Arabska, Morze Czerwone, pustynie Półwyspu Arabskiego na wschodzie; Morze Śródziemne na północy; Sahara na zachodzie) prowadziła do trwałości i jednorodności kultury egipskiej. Regularne wylewy Nilu i w efekcie wysoka urodzajność gleby były korzystne dla rozwoju rolnictwa. Utrzymanie skomplikowanego systemu irygacyjnego rodziło potrzebę nadzoru administracyjnego, co z kolei prowadziło do powstania silnej władzy centralnej, z czasem zideologizowanej religijnie, oraz powstania pisma (hieroglify). Bliskość kopalń miedzi, złota i kamieni szlachetnych (Synaj, Nubia) przyczyniła się do rozwoju rzemiosła i wymiany handlowej z sąsiadami, a ogólna dostępność trwałego materiału budowlanego w postaci kamienia sprzyjała rozwojowi budownictwa.
Charakterystyczną cechą wyróżniającą Egipt na tle innych cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu była religia. Jej motyw przewodni, wiara w życie po śmierci i kult władcy, prowadził do budowy potężnych grobowców, które do dziś dnia są jednymi z najbardziej wartościowych źródeł poznania historii, kultury i umysłowości starożytnych Egipcjan.
Wiki
