historia
Ruś Kijowska i jej moskiewskie obrzeże w czasie najazdu mongolskiego, 1240 rok
Ruś Kijowska (st.rus. Рѹсь / Rus', рѹсьскаѧ землѧ / ruskaja ziemlja, gr. Ῥωσία / Rhossía, łac. Russia, od XII wieku także Ruthenia, st.nord. Garðaríki) – średniowieczne państwo feudalne w Europie Wschodniej, powstałe jako luźny związek plemion wschodniosłowiańskich i fińskich, rządzonych wspólnie przez dynastię Rurykowiczów pochodzenia wareskiego. Dominującą grupą w państwie ruskim była od początku ludność słowiańska. Ludność wareska uległa na Rusi całkowitej asymilacji, natomiast ludność fińska uległa tylko częściowej asymilacji z Słowianami. W połowie X wieku władza państwowa na Rusi została scentralizowana.
Rok 862, w którym wódz Waregów Ruryk przybył do Nowogrodu Wielkiego w celu zażegnania sporów pomiędzy poszczególnymi plemionami wschodniosłowiańskimi i fińskimi, to symboliczna data powstania państwa ruskiego. W 882 roku książę nowogrodzki Oleg Mądry opanował dorzecze górnego Dniepru, zdobył Kijów i ustanowił w nim stolicę Rusi. W 1054 roku Ruś Kijowska uległa rozbiciu dzielnicowemu, przy czym władcy z różnych dzielnic, którym udało się zawładnąć Kijowem nosili tytuł wielkiego księcia (seniora) i byli w hierarchii feudalnej postawieni wyżej od pozostałych książąt ruskich. Od 1132 roku poszczególne księstwa ruskie zaczęły wypowiadać posłuszeństwo wielkiemu księciu kijowskiemu i proklamować niezależność, doprowadzając do upadku jedności politycznej Rusi. W XII wieku Kijów ostatecznie stracił swoje znaczenie polityczne na rzecz innych ośrodków, głównie Włodzimierza. W 1169 roku Andrzej Bogolubski oddzielił na Rusi rolę wielkiego księcia (seniora) od miejsca jego rezydowania. Od tej pory w Kijowie zasiadali książęta pozostający najczęściej w stosunku lennym do innych książąt ruskich a następnie głów obcych państw. W 1240 roku na skutek najazdu mongolskiego większość księstw ruskich utraciła niezależność polityczną na rzecz Złotej Ordy. Moment ten oznaczany bywa za definitywny koniec Rusi Kijowskiej.
Rok 862, w którym wódz Waregów Ruryk przybył do Nowogrodu Wielkiego w celu zażegnania sporów pomiędzy poszczególnymi plemionami wschodniosłowiańskimi i fińskimi, to symboliczna data powstania państwa ruskiego. W 882 roku książę nowogrodzki Oleg Mądry opanował dorzecze górnego Dniepru, zdobył Kijów i ustanowił w nim stolicę Rusi. W 1054 roku Ruś Kijowska uległa rozbiciu dzielnicowemu, przy czym władcy z różnych dzielnic, którym udało się zawładnąć Kijowem nosili tytuł wielkiego księcia (seniora) i byli w hierarchii feudalnej postawieni wyżej od pozostałych książąt ruskich. Od 1132 roku poszczególne księstwa ruskie zaczęły wypowiadać posłuszeństwo wielkiemu księciu kijowskiemu i proklamować niezależność, doprowadzając do upadku jedności politycznej Rusi. W XII wieku Kijów ostatecznie stracił swoje znaczenie polityczne na rzecz innych ośrodków, głównie Włodzimierza. W 1169 roku Andrzej Bogolubski oddzielił na Rusi rolę wielkiego księcia (seniora) od miejsca jego rezydowania. Od tej pory w Kijowie zasiadali książęta pozostający najczęściej w stosunku lennym do innych książąt ruskich a następnie głów obcych państw. W 1240 roku na skutek najazdu mongolskiego większość księstw ruskich utraciła niezależność polityczną na rzecz Złotej Ordy. Moment ten oznaczany bywa za definitywny koniec Rusi Kijowskiej.