człowiek
Mapa etniczna ZSRR, 1979
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, ZSRR (ros. Советский Союз, Союз Советских Социалистических Республик, СССР; trb. Sowietskij Sojuz, Sojuz Sowietskich Socjalisticzeskich Riespublik, SSSR) Związek Radziecki, Związek Sowiecki – historyczne państwo socjalistyczne w Europie północnej i wschodniej oraz Azji północnej i środkowej ze stolicą w Moskwie. Państwo to obejmowało obszar 22 mln km² od Morza Bałtyckiego i Czarnego do Pacyfiku.
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich został utworzony 30 grudnia 1922 na mocy Traktatu założycielskiego ZSRR zawartego przez rządzone wspólnie przez bolszewików, lecz formalnie niepodległe: Rosyjską FSRR, Ukraińską SRR, Białoruską SRR i Zakaukaską FSRR. Spośród 18 republik związkowych wchodzących w różnych okresach czasu w skład ZSRR jedynie Białoruska SRR i Ukraińska SRR posiadały (obok samego ZSRR) podmiotowość międzynarodową i były członkami-założycielami Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także członkami większości organizacji wyspecjalizowanych ONZ. Rosyjska FSRR odgrywała rolę dominującą w przeciągu 69. letniej historii ZSRR. W Rosyjskiej Federacyjnej SRR jako największej republice związkowej żyła ponad połowa populacji ZSRR.
ZSRR przestał istnieć w wyniku zawarcia porozumienia białowieskiego (8 XII 1991) i deklaracji o rozwiązaniu ZSRR przyjętej w Moskwie przez Radę Republik Najwyższej Rady ZSRR (26 XII 1991). Dawne związkowe republiki radzieckie zaczęły tworzyć samodzielne państwa. Na mocy dwóch traktatów z Ałmaty (21 XII 1991) Rosji przysługuje stałe miejsce ZSRR w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i wszystkich innych organizacjach międzynarodowych. Jednocześnie jako sukcesora ZSRR i jego międzynarodowych zobowiązań wyznaczono Wspólnotę Niepodległych Państw. Część byłych republik radzieckich kontynuuje współpracę w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej i innych organizacji.
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich został utworzony 30 grudnia 1922 roku. Największym członem państwowym który wszedł w skład ZSRR była powstała w wyniku rewolucji październikowej Rosyjska FSRR. Kolejnymi państwami które weszły w skład państwa związkowego były rządzone przez bolszewików republiki narodowe: Ukraińska SRRR, Białoruska SRR i Zakaukaska FSRR. Utworzenie ZSRR poprzedziły sukcesy bolszewików w wojnie domowej w Rosji, nieudana próba poszerzenia rewolucji na Zachód (klęska w wojnie z Polską) i stabilizacja gospodarcza Rosyjskiej FSRR dokonana poprzez zarzucenie doktryny komunizmu wojennego, wprowadzenie Nowej Polityki Ekonomicznej i uznanie ograniczonego sektora prywatnego za legalny. Od początku istnienia ZSRR jednopartyjną władzę w państwie objęła Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików). Partia ta wpłynęła na powstanie odrębnej ideologii komunizmu poprzez utworzenie w 1919 roku Międzynarodówki Komunistycznej.
Lenin wymógł przekształcenie czterech republik radzieckich: Ukrainy, Białorusi, Rosji i Zakaukazia w konfederację, występując przeciwko planowi Stalina włączenia pozostałych republik do Rosyjskiej FSRR jako republik autonomicznych. Od Rosyjskiej FSRR bolszewicy zaczęli odłączać coraz większe obszary zamieszkiwane w różnej mierze przez inne narodowości niż rosyjska, przekształcając je w nowe radzieckie republiki związkowe. W maju 1923 roku CKW RFSRR zdecydował się na oderwanie od Rosji i przekazanie Białoruskiej SRR większej części guberni witebskiej, mohylewskiej i niewielką część guberni smoleńskiej. W roku 1926 przekazano Białorusi powiaty homelski i rzeczycki. W 1924 roku została zlikwidowana Turkiestańska ASRR pozostająca do tej pory w składzie Rosyjskiej FSRR. Na jej miejsce powstały: Turkmeńska SRR, Uzbecka SRR i Tadżycka ASRR (od 1929 roku Tadżycka SRR). Z byłej Turkiestańskiej ASRR w składzie Rosyjskiej FSRR pozostawały wyłącznie Kara-Kirgiski OA i Karakałpacki OA. W 1936 roku odłączono od Rosji kolejne obszary: Kazachską ASRR, Kirgiską ASRR i Karakałpacką ASRR. W 1954 roku decyzją Chruszczowa obwód krymski został oderwany od Rosji i przekazany Ukraińskiej SRR z okazji trzechsetnej rocznicy ugody perejasławskiej.
Na czele nowego państwa stanął dotychczasowy premier Rosyjskiej FSRR, Włodzimierz Lenin. Funkcje nominalnej głowy państwa sprawować mieli rotacyjnie przedstawiciele wszystkich republik. W pierwszych latach istnienia kraju ograniczono rewolucyjny terror, zachowując jednak dyktaturę partii. W ostatnich latach życia Lenina gospodarka kraju została odbudowana z okresu zapaści gospodarczej wywołanej długoletnimi wojnami i nieudolną polityką gospodarczą. Nowa Polityka Ekonomiczna Lenina łączyła współistnienie firm prywatnych i państwowych, model ten nazywany jest gospodarką mieszaną. Odchodzono od nacjonalizacji, a w części inwestycji NEP-u, ZSRR wsparty został przez zagranicznych inwestorów. Po raz pierwszy od rewolucji kraj prowadził zorganizowaną wymianę technologiczną z innymi państwami. Za priorytet NEP uważał politykę rolną. Ziemia należała wyłącznie do prywatnych właścicieli, gdyż idea skolektywizowania rolnictwa spotkała się z silną opozycją. Polityka NEP-u poskutkowała szybką odbudową kraju, w 1928 roku, produkcja rolna i przemysłowa powróciła do poziomu sprzed I wojny światowej.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich został utworzony 30 grudnia 1922 na mocy Traktatu założycielskiego ZSRR zawartego przez rządzone wspólnie przez bolszewików, lecz formalnie niepodległe: Rosyjską FSRR, Ukraińską SRR, Białoruską SRR i Zakaukaską FSRR. Spośród 18 republik związkowych wchodzących w różnych okresach czasu w skład ZSRR jedynie Białoruska SRR i Ukraińska SRR posiadały (obok samego ZSRR) podmiotowość międzynarodową i były członkami-założycielami Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także członkami większości organizacji wyspecjalizowanych ONZ. Rosyjska FSRR odgrywała rolę dominującą w przeciągu 69. letniej historii ZSRR. W Rosyjskiej Federacyjnej SRR jako największej republice związkowej żyła ponad połowa populacji ZSRR.
ZSRR przestał istnieć w wyniku zawarcia porozumienia białowieskiego (8 XII 1991) i deklaracji o rozwiązaniu ZSRR przyjętej w Moskwie przez Radę Republik Najwyższej Rady ZSRR (26 XII 1991). Dawne związkowe republiki radzieckie zaczęły tworzyć samodzielne państwa. Na mocy dwóch traktatów z Ałmaty (21 XII 1991) Rosji przysługuje stałe miejsce ZSRR w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i wszystkich innych organizacjach międzynarodowych. Jednocześnie jako sukcesora ZSRR i jego międzynarodowych zobowiązań wyznaczono Wspólnotę Niepodległych Państw. Część byłych republik radzieckich kontynuuje współpracę w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej i innych organizacji.
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich został utworzony 30 grudnia 1922 roku. Największym członem państwowym który wszedł w skład ZSRR była powstała w wyniku rewolucji październikowej Rosyjska FSRR. Kolejnymi państwami które weszły w skład państwa związkowego były rządzone przez bolszewików republiki narodowe: Ukraińska SRRR, Białoruska SRR i Zakaukaska FSRR. Utworzenie ZSRR poprzedziły sukcesy bolszewików w wojnie domowej w Rosji, nieudana próba poszerzenia rewolucji na Zachód (klęska w wojnie z Polską) i stabilizacja gospodarcza Rosyjskiej FSRR dokonana poprzez zarzucenie doktryny komunizmu wojennego, wprowadzenie Nowej Polityki Ekonomicznej i uznanie ograniczonego sektora prywatnego za legalny. Od początku istnienia ZSRR jednopartyjną władzę w państwie objęła Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików). Partia ta wpłynęła na powstanie odrębnej ideologii komunizmu poprzez utworzenie w 1919 roku Międzynarodówki Komunistycznej.
Lenin wymógł przekształcenie czterech republik radzieckich: Ukrainy, Białorusi, Rosji i Zakaukazia w konfederację, występując przeciwko planowi Stalina włączenia pozostałych republik do Rosyjskiej FSRR jako republik autonomicznych. Od Rosyjskiej FSRR bolszewicy zaczęli odłączać coraz większe obszary zamieszkiwane w różnej mierze przez inne narodowości niż rosyjska, przekształcając je w nowe radzieckie republiki związkowe. W maju 1923 roku CKW RFSRR zdecydował się na oderwanie od Rosji i przekazanie Białoruskiej SRR większej części guberni witebskiej, mohylewskiej i niewielką część guberni smoleńskiej. W roku 1926 przekazano Białorusi powiaty homelski i rzeczycki. W 1924 roku została zlikwidowana Turkiestańska ASRR pozostająca do tej pory w składzie Rosyjskiej FSRR. Na jej miejsce powstały: Turkmeńska SRR, Uzbecka SRR i Tadżycka ASRR (od 1929 roku Tadżycka SRR). Z byłej Turkiestańskiej ASRR w składzie Rosyjskiej FSRR pozostawały wyłącznie Kara-Kirgiski OA i Karakałpacki OA. W 1936 roku odłączono od Rosji kolejne obszary: Kazachską ASRR, Kirgiską ASRR i Karakałpacką ASRR. W 1954 roku decyzją Chruszczowa obwód krymski został oderwany od Rosji i przekazany Ukraińskiej SRR z okazji trzechsetnej rocznicy ugody perejasławskiej.
Na czele nowego państwa stanął dotychczasowy premier Rosyjskiej FSRR, Włodzimierz Lenin. Funkcje nominalnej głowy państwa sprawować mieli rotacyjnie przedstawiciele wszystkich republik. W pierwszych latach istnienia kraju ograniczono rewolucyjny terror, zachowując jednak dyktaturę partii. W ostatnich latach życia Lenina gospodarka kraju została odbudowana z okresu zapaści gospodarczej wywołanej długoletnimi wojnami i nieudolną polityką gospodarczą. Nowa Polityka Ekonomiczna Lenina łączyła współistnienie firm prywatnych i państwowych, model ten nazywany jest gospodarką mieszaną. Odchodzono od nacjonalizacji, a w części inwestycji NEP-u, ZSRR wsparty został przez zagranicznych inwestorów. Po raz pierwszy od rewolucji kraj prowadził zorganizowaną wymianę technologiczną z innymi państwami. Za priorytet NEP uważał politykę rolną. Ziemia należała wyłącznie do prywatnych właścicieli, gdyż idea skolektywizowania rolnictwa spotkała się z silną opozycją. Polityka NEP-u poskutkowała szybką odbudową kraju, w 1928 roku, produkcja rolna i przemysłowa powróciła do poziomu sprzed I wojny światowej.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich
