logo

biologia-anatomia, 1885
Szkielet humbaka w jednym z budynków muzeum Smithsona.

Szkielet humbaka w jednym z budynków muzeum Smithsona.
Długopłetwiec oceaniczny, humbak (Megaptera novaeangliae) – gatunek ssaka z rodziny płetwalowatych (Balaenopteridae) w podrzędzie fiszbinowców (Mysticeti). Jeden z większych fałdowców, dorosłe osobniki osiągają zazwyczaj 14–17 metrów długości i 30–45 ton masy. Gatunek ten wyróżnia się specyficzną budową, w tym długimi, przypominającymi skrzydła płetwami piersiowymi i pokrytą guzkami głową. Często można zaobserwować, jak zwierzę wyskakuje nad wodę, czasami całkowicie się wynurzając. Długopłetwiec słynie z wydawania wyjątkowych pieśni, niskich złożonych dźwięków, słyszalnych na przestrzeni setek kilometrów, trwających około 10–25 minut. Naukowcy nie są pewni czemu służą te dźwięki, mogą być elementem godów lub formą porozumiewania się na otwartym oceanie.
Megaptera novaeangliae występuje prawie we wszystkich morzach i oceanach świata prócz skrajnych obszarów arktycznych. Główny pokarm tych zwierząt to kryl i małe ryby, odfiltrowywane z wody za pomocą fiszbinów. Pobierają pokarm tylko latem, podczas zimy odżywiają się rezerwami tłuszczu, który chroni je także przed utratą ciepła. W lecie humbaki przebywają w wodach polarnych. Na zimę migrują do cieplejszych wód tropikalnych i subtropikalnych, by przejść gody i urodzić młode. Rocznie mogą przepłynąć do 25 tysięcy kilometrów.
Podobnie jak inne gatunki wielorybów, również humbak był celem poszukiwań wielorybników. Poprzez liczne polowania jego populacja zmniejszyła się do 1946 o ponad 90%, kiedy to powstała Międzynarodowa Komisja Wielorybnictwa (IWC) mająca za zadanie nadzorować i korygować ograniczenia ustalone przez Międzynarodową Konwencję o Regulacji Wielorybnictwa. Od tamtego czasu populacja stopniowo wzrasta, jednak na skutek nieprzepisowego rybołówstwa, kolizji ze statkami i zanieczyszczenia wciąż odnajduje się liczne martwe humbaki na plażach lub w wodach przybrzeżnych. Obecnie ich populację szacuje się na około 80 tysięcy osobników. Niegdyś stanowiły przedmiot polowań, obecnie długopłetwce stały się obiektem obserwacji. W wielu miejscach na świecie organizuje się nurkowania z humbakami.
Zwierzę to można łatwo rozpoznać dzięki krępej budowie ciała, widocznemu na pierwszy rzut oka garbowi i matowoczarnej barwie grzbietu. Głowę i żuchwę pokrywają charakterystyczne guzki, które są pozostałością po mieszkach włosowych. Otwór nosowy humbaka składa się z dwóch części, które odpowiadają nozdrzom. Otwierają się one jednocześnie dzięki skurczom mięśni. Podczas wydechu zawartość płuc zostaje wyrzucona z taką siłą, że para wodna skrapla się w zimnym powietrzu. Humbaki wyrzucają fontanny pary wodnej osiągające wysokość 3 m. Płetwa ogonowa, często widoczna podczas nurkowania, ma rozpiętość 2-3 m i podłużne faliste rowki. Światowa populacja humbaka dzieli się na cztery mniejsze: północnopacyficzną, atlantycką i południowopacyficzną, które migrują pomiędzy obszarami Atlantyku i Pacyfiku, oraz indyjską, nie odbywającą dłuższych migracji, ograniczoną przez brzegi Azji na północy, Antarktydy na południu, Afryki na zachodzie oraz Filipin i Australii na wschodzie.
Duża, z wierzchu czarna, od spodu biała płetwa ogonowa o kształcie przypominającym serce, której szerokość stanowi niekiedy 1/3 długości ciała zwierzęcia, ma unikalne wzory, dzięki którym można rozpoznać poszczególne osobniki. Istnieje kilka hipotez wyjaśniających wytworzenie u humbaka najdłuższych płetw piersiowych spośród wszystkich waleni. Dwie najpopularniejsze mówią, że płetwy te pomagają długopłetwcowi lepiej kontrolować temperaturę ciała, gdy migruje pomiędzy ciepłymi a zimnymi wodami oraz że zwierzę tej wielkości potrzebuje tak dużych płetw umożliwiających lepsze sterowanie podczas długich podróży. Tej ostatniej zaprzeczają krótsze płetwy u dużo większego płetwala błękitnego czy finwala, które osiągają ponad 25 metrów długości ciała.
Humbaki mają od 270 do 400 ciemno ubarwionych płyt fiszbinowych po obu stronach szczęki. Płyty te mierzą od około 45 cm na przedzie pyska do 90 cm w głębi jamy gębowej. Brzuszne bruzdy biegną od pyska zwierzęcia aż po dalsze fragmenty podbrzusza, na spodniej części ciała. Długopłetwce mają ich stosunkowo mało (zwykle 16-20) w porównaniu do innych waleni, dlatego też są one tak widoczne. Płetwa grzbietowa staje się widoczna chwilę po wyskoku i uderzeniu o wodę, lecz znika, gdy nad powierzchnię wody wynurza się ogon. Humbaki wyskakują nad wodę zazwyczaj na wysokość około 3 metrów, choć dawniej odnotowywano skoki dorosłych osobników na wysokość ponad 6 metrów. Dokumentacje wielorybników zawierają niekiedy opisy charakterystycznych dla tego gatunku skoków (ich kształt i wysokość).
Nowo narodzone młode są długości głowy swojej matki. Samica o długości 15 metrów może urodzić mierzące 6,1 m młode o wadze prawie 2 ton. Wielorybiątko przychodzi na świat ogonem do przodu. Taki poród zmniejsza niebezpieczeństwo dostania się wody do płuc noworodka. Tuż po porodzie płetwy maleństwa są miękkie co utrudnia sprawne pływanie. Z tego też powodu matka musi pomóc młodemu wypłynąć na powierzchnię, by zaczerpnęło pierwszy oddech. Noworodki dobrze słyszą i widzą. Matka opiekuje się swoim potomstwem. Młode karmione są mlekiem przez około sześć miesięcy, po czym przez kolejne pół roku opieki odżywiają się same. Mleko humbaka jest koloru różowego o zawartości tłuszczu na poziomie 50%. Po skończeniu 11 miesięcy młode pływają w szkołach przy doświadczonych osobnikach. W tym czasie uczą się łowienia za pomocą pęcherzyków, technikę tę opanowują w 2 roku życia. Z czasem coraz bardziej oddalają się od matek jednak całkowitą samodzielność osiągają ok. 4 roku życia. U wybrzeży Alaski obserwuje się niekiedy samotne młode, bez opieki samicy.
Samice humbaka osiągają dojrzałość płciową w wieku 5 lat, rosnąc jeszcze trochę przez krótki czas. Według najnowszych badań samce osiągają dojrzałość po około 6–7 latach. W pełni dojrzały samiec mierzy średnio 14–16 metrów. Samice są nieco większe, osiągają nawet 16,5–17 metrów przy wadze 40–45 ton. Największy zarejestrowany osobnik mierzył 19 metrów długości, a jego płetwy piersiowe miały ponad 6 metrów każda[16]. Natomiast największym okazem zanotowanym przez wielorybników była samica zabita na Karaibach. Mierzyła prawie 27 metrów długości i ważyła przeszło 82 tony.
Samice mają półkulisty (hemisferyczny) płat o średnicy około 15 centymetrów w okolicy narządów płciowych. Dzięki niemu samiec może rozpoznać samicę od spodu. Penis samca zwykle pozostaje schowany w genitalnej pochwie. Samce często mają blizny na głowach i grzbietach, będące pamiątką po starciach ze sporymi samicami.
Okres ciąży u humbaka trwa około 11,5 miesiąca. Samice rodzą co około 2–3 lata, choć zdarzało się, że niektóre samice rodziły młode przez dwa lata z rzędu. Niegdyś sądzono, że długopłetwce mogą żyć 50–60 lat. Najnowsze badania aminokwasów przeprowadzone na wielorybie grenlandzkim wykazały jednak, że zwierzę miało w czasie śmierci 211 lat. Szczątki tego osobnika pochodziły z osad innuickich spoza Alaski. Wciąż trwają badania nad wiekiem humbaków i innych waleni.
Każdy humbak ma inny wzór na płetwie ogonowej, dlatego też można odróżnić od siebie różne osobniki, podobnie jak ludzi po odciskach palców. Cecha ta jest obecna jedynie u długopłetwców spośród wszystkich waleni z wyjątkiem orki i wieloryba biskajskiego południowego, co czyni z nich główne obiekty badań wielorybów. Badania dotyczące północnoatlantyckiej subpopulacji przeprowadzone pomiędzy 1973 a 1998 rokiem dostarczyły naukowcom wielu informacji na temat długości ciąży, tempa wzrostu i okresu dorastania humbaków oraz pozwoliły dokładniej ustalić wielkość populacji atlantyckiej. Fotograficzny katalog obejmujący zdjęcia wszystkich znanych osobników z północnego Atlantyku posiada obecnie Wheelock College. Podobny katalog z obszarów północnego Pacyfiku tworzy SPLASH (Structure of Populations, Levels of Abundance and Status of Humpbacks). Inna organizacja, Cascadia Research Collective, założona przez znanego biologa morskiego Johna Calambokidisa we współpracy z Narodową Administracją Oceanu i Atmosfery USA (NOAA), tworzy publiczny multimedialny katalog obejmujący ponad 3500 fotografii płetw ogonowych humbaków.

https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C5%82ugop%C5%82etwiec_oceaniczny
Popularne pytania
Dlaczego kot bawi się myszą?
Kobiety bywają nawet dwukrotnie bardziej hojne od mężczyzn?
Czy człowiek może mieć dwa mózgi?
Czy kawę powinno się pić do posiłku?
Co to jest "Incydent Laconii"?
Co to jest Didaskaleinofobia?
Czy astronauta może gwizdać będąc w przestrzeni kosmicznej?
Co Niemcy oferowali Polsce w zamian za Gdynię i Gdańsk?
Od którego roku życia człowiek może zachorować na schizofrenię?
Które zwierzę ma największy mózg?
Flagę się na maszt “wciąga” czy “podnosi”?
Ile w stopniach Celsjusza wynosi minus 40 stopni Fahrenheita?
Po co afrykańskiemu słoniowi tak duże uszy?
Czy są ludzie, którzy naturalnie wolniej tyją?