logo

historia
Jak to Amerykanie budowali potężny Kraj Rad (Rosję) cz.2

Jak to Amerykanie budowali potężny Kraj Rad (Rosję) cz.2
Od 1921, jeszcze za czasów Lenina głównym partnerem przemysłowym były Niemcy. W 1922 roku ruszyła fabryka samolotów Junkersa pod Moskwą, Krupp przystąpił do budowy w Moskwie fabryki produkującej działa. Niemcy spodziewali się zysków, tymczasem ich nie było, zaczęli więc zamykać zakład i pozostało ich zaledwie 24. Berlin niechętnie udzielał inwestycji kredytowych na tego typu inwestycje.
W międzyczasie ruszył NEP (Nowa Polityka Ekonomiczna), za którą odpowiadał Feliks Dzierżyński, który zainteresował się autobiografią Henry’ego Forda. To Dzierżyńskiemu Związek Radziecki zawdzięczał hasło „fordyzacji przemysłu” i osiem wydań autobiografii najbogatszego wówczas człowieka świata. W 1925 roku Rosjanie ruszyli do USA w celu ściągnięcia inwestycji Forda. USA cały czas jeszcze wtedy nie uznawały ZSRR, co nie stanowiło problemu. Od jakiegoś czasu w Rosji działał już biznesmen Armand Hammer (ten od słynnych Hummerów dla wojska), który kupował zboże dla ZSRR za carskie złoto. Otrzymał on w zamian za zasługi również koncesję na eksploatację złóż azbestu na Uralu.
W 1929 roku ruszył tzw. plan pięcioletni. Pod koniec lata tego samego roku zniesiono wolne niedziele i wprowadzono ruchomy tydzień pracy - 5 dni pracy i dzień odpoczynku. Zlikwidowano przy okazji święta religijne np. Boże Narodzenie. Kolektywizacja wsi zmusiła chłopów do poszukiwana pracy w fabrykach przy okazji przyniosła głód. Grabież ta umożliwiła zebranie kapitału do inwestycji w przemysł. Od stycznia 1929 r. zakłady Forda i General Motors rywalizowały już o kontrakty w Rosji. Od lata 1929 roku do Rosji zaczęto ściągać amerykańskich robotników, rosyjscy chłopi nie bardzo chcieli ciężko pracować. Latem 1929 roku firma American Austin Car Company rozpoczęła przygotowania do budowy fabryki samochodów w Niżnym Nowogrodzie, sam kontrakt ostatecznie przejął Ford. Rosjanie kupili licencję na produkcję starszych modeli A (osobowego) i AA (ciężarówki). Od 1932 ruszyła już pełnoskalowa produkcja pod nową marką GAZ. Z Fordem pojawił się inny gigant General Electric, który miał elektryfikować Rosję. W Charkowie powstała gigantyczna elektrownia i infrastruktura sieci przesyłowych aż za Ural, do końca roku Amerykanie z GE i Radio Corporation of America (RCA) zrealizowali 90 proc. kontraktów na elektryfikację ZSRR. Nie ulega wątpliwości, że tego typu inwestycje musiały być zaakceptowane przez Kongres i Biały Dom.
Od 1929 r. tylko w Stalingradzie przedsiębiorstwa budowało 80 amerykańskich firm, które zatrudniały na miejscu 570 Amerykanów i 50 Niemców, kredyty oferowały największe amerykańskie banki F.C. Chase’a, R. Smitha i Otto Kahna. W Magnitogorsku McKee Corporation stawiało największy kompleks hutniczy świata, kopię huty U.S. Steel Gary Works w stanie Indiana. Kluczowe inwestycje realizowali Amerykanie, ale inwestowały też firmy z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch. Moskwa ukrywała fakt, że za gigantyczną rozbudową przemysłu stali Amerykanie, do tego stopnia, że naczelny inżynier prywatnego amerykańskiego banku miał siedzibę w Państwowym Komitecie Budownictwa ZSRR. Amerykanie stawali się częścią większych miastach ZSRR, aby żyło im się wygodnie w Niżnym Nowogrodzie oddano specjalnie dla nich kompleks willowy, robotnicy amerykańscy również mogli liczyć na lepsze warunki niż Rosjanie. W Zaporożu zagraniczne osiedla miały pływalnię na Dnieprze, korty tenisowe, a nawet plac do golfa. Spowodowana kolektywizacją klęska głodu trwała w latach 1932–1933.

W październiku 1933 r. prezydent Roosevelt napisał do przewodniczącego Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego Michaiła Kalinina, który pełnił rolę oficjalnej głowy państwa, zaoferował rozpoczęcie rozmów w sprawie warunków uznania ZSRR przez USA. Moskwa zobowiązała się, że skończy z pomocą dla Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych i zagwarantował Amerykanom przebywającym w ZSRR pełną wolność praktyk religijnych. 16 listopada 1933 r. USA i Rosja nawiązały stosunki dyplomatyczne, wkrótce pojawiły się umowa handlowa i przyznanie Kremlowi klauzuli największego uprzywilejowania. Kiedy już to co miało zostać zbudowane zostało zbudowane, to od 1935 roku Rosjanie zaczęli wypraszać obcokrajowców, o robotników nikt się nie upominał, tak więc Moskwa zaczęła wsadzać ich do łagrów.

W 1944 roku Stalin powiedział do amerykańskiego ambasadora Williama Averella Harrimana „Dwie trzecie naszego podstawowego przemysłu zawdzięczamy waszej pomocy i waszej obecności technicznej”

Jimmy Carter przyznał Chinom klauzulę największego uprzywilejowania w wymianie handlowej w nagrodę za bojkot Igrzysk Olimpijskich w Moskwie,
George H.W. Bush zlekceważył Tiananmen, gdy w sierpniu 1990 r. Peki w Radzie Bezpieczeństwa ONZ poparł rezolucję nr 660, czyli zgodę dla koalicji do interwencji w Kuwejcie i Iraku.

Ireneusz P.Piotrzkowicz

Opracowanie na podstawie Krajewski A., https://kultura.gazetaprawna.pl/artykuly/1483882,zimna-wojna-zsrr-przewaga-ekonomiczna-usa.html